Black Friday: Tüketim Çılgınlığının Psikolojik Analizi

Black Friday (kara cuma, efsane cuma indirimleri), adeta alışverişin karnavalı gibi, göz kamaştırıcı indirimlerle dolu olan bir gün. Raflardaki fiyatların düşüşü ile birlikte, insanların kalpleri de hızla atar. Ancak, bu sadece bir alışveriş günü değil; aynı zamanda psikolojinin derinliklerine inmek için eşsiz bir fırsat sunuyor. 

Speaker Agency ekibi olarak, tüketim çılgınlığının ardındaki gizemli dünyayı keşfetmek, neden bu kadar çok insanın bu olaya bu denli coşkuyla sarıldığını anlamak için Black Friday’in tüketim çılgınlığının altında yatan sebepleri araştırmaya geldik. 

Göz alıcı indirimlerin ötesinde, insanların zihinlerinde ve duygularında neler olup bittiğini anlamak, Black Friday'in gerçek anlamını keşfetmenin ilk adımı olabilir. Hadi, başlayalım!

Black Friday Nedir?

"Black Friday" genellikle indirimlerle dolu olan, özellikle Amerika'da, alışveriş sezonunun açıldığı gün olarak bilinir. Tarihçesi oldukça ilginç ve kökeni farklı teorilere dayanır. Black Friday terimi ilk olarak 20. yüzyılın başlarında Philadelphia'da ortaya çıktı. Bu terim, şehirdeki post-Şükran Günü alışveriş kalabalıklarını ve trafik sıkışıklığını ifade etmek için kullanılmaya başlandı. 

Terim, işverenlerin işçilere ek izin vermesi ve Şükran Günü sonrası resmi tatil gününde insanların alışveriş yapması sonucu oluşan kalabalığı ifade etmek için kullanılmış olabilir. Bazıları terimin, eski perakendecilik defterlerinde zarar eden günleri (kırmızı yazılan) siyahla işaretlemesi ile ilişkilendirir. 

Diğer bir teori; tüketici kalabalıklarının, satışların artması nedeniyle dükkânların gelirlerindeki artışı ifade etmek için "kârlı gün" anlamında "Black Friday" terimini kullanmış olabileceği yönündedir.

Günümüzdeki Black Friday Algısı Nasıl Şekillenmiştir?

Black Friday'in kökenleri ve günümüzdeki algısı, alışveriş tutkunlarının dikkatini çekmektedir. Günümüzde, tüketici davranışları üzerinde büyük bir etkiye sahip olabilirken diğer yandan perakendeciler için de yılın en önemli dönemlerinden birini oluşturmuştur. Sizin için günümüz black friday algısını şu kategoriler altında inceleyebiliriz:

Alışveriş Şenliği

Black Friday, tüketici algısında büyük bir dönüşüm geçirdi. İndirimler, özel fırsatlar ve çeşitli mağaza kampanyalarıyla dolu bir alışveriş şenliğine dönüştü. Artık sadece bir gün değil, bir hafta veya bazen daha uzun süren bir alışveriş etkinliği haline geldi.

Dijital Dönüşüm

İnternet ve e-ticaretin yükselişiyle birlikte, Black Friday artık fiziksel mağazalarla sınırlı değil. Online alışveriş platformları da büyük indirimler sunarak bu günde yer alıyor.

Küresel Etki

Black Friday'nin popülaritesi sadece Amerika ile sınırlı kalmadı, dünya genelinde birçok ülkede benimsendi ve büyük bir alışveriş etkinliği haline geldi.

Tüketici Psikolojisinin Black Friday ile İlişkisi Nasıl Bir Etki Yaratır?

Black Friday, tüketici psikolojisi üzerinde güçlü bir etkiye sahip olan "indirim" algısını vurgular. İnsanlar, normalde satın alamayacakları ürünleri indirimde olduğu için satın alma eğilimine girerler. Bu durum, tüketiciyi alışveriş yapmaya teşvik eden bir faktör olabilir. Aynı zamanda, indirimli fiyatlarla sunulan ürünlerin değerli ve özel olduğu algısını pekiştirerek, insanlarda tatmin duygusu yaratabilir.

Black Friday, fırsatçı alışveriş davranışlarını teşvik eder. İnsanlar, sınırlı zamanlı ve sınırlı stoklu indirimlerle karşılaşınca, anında karar verme eğilimine girerler. Bu durum, "kaçırılmaması gereken bir fırsat" hissiyatını artırır ve alışveriş motivasyonunu artırır.

Karar verme sürecindeki psikolojik faktörleri şu şekilde sıralayabiliriz:

Acele Etme

Black Friday, kısıtlı zaman dilimi içinde cazip fırsatlar sunar. Bu durum, tüketicilerin aceleci bir karar verme sürecine girmelerine neden olabilir. Aceleci kararlar, daha önce düşünülmüş ve planlanmış alışveriş kararlarından farklı olabilir.

Kitle Psikolojisi

Kalabalık alışveriş merkezlerinde veya online platformlarda yoğunluk, insanların karar verme sürecini etkileyebilir. Diğer tüketicilerin davranışları ve çevresel uyarıcılar, bireylerin satın alma kararlarını etkileyebilir ve olası bir kitle psikolojisi oluşturabilir.

Sosyal Etkileşim

İnsanlar, Black Friday alışverişini sosyal bir etkinlik olarak da algılayabilirler. Arkadaşlarıyla alışveriş yapma planları, gruplar halinde mağazalara gitme veya online platformlarda birlikte alışveriş yapma gibi etkileşimler, alışveriş kararlarını şekillendirebilir.

Bu faktörler, Black Friday gibi özel alışveriş günlerinde tüketicilerin karar verme süreçlerini etkiler ve alışveriş tutkusuyla ilişkilendirilen davranışları güçlendirir. Bu günlerde, tüketici psikolojisi üzerindeki etkiler daha da belirgin hale gelir, insanların karar alma süreçlerini hızlandırabilir ve beklenmedik alışveriş davranışlarına yol açabilir.

Black Friday Duygusal Olarak Nasıl Bir Etkiye Yol Açar?

Black Friday gibi büyük alışveriş etkinlikleri, duygusal etkileri açısından karmaşık bir ortam oluşturabilir. Tüketim ve duygusal tatmin arasındaki ilişkiyi anlamak, insanların alışveriş motivasyonları ve satın alma sonrası duygusal tepkileri konusunda daha bilinçli olmalarına yardımcı olabilir. Bunu daha iyi anlamak için aşağıdaki başlıklardan devam edelim:

Tüketim ile Tatmin Arasındaki İlişki

Black Friday gibi büyük alışveriş etkinlikleri, tüketim ile tatmin arasındaki ilişkiyi karmaşıklaştırabilir. İnsanlar genellikle satın aldıkları ürünlerin tatmin edici bir duygu yaratacağını düşünürler. Ancak, bu tatmin hissi sıklıkla kısa süreli olabilir. Tüketim, birçok durumda kısa vadeli mutluluk sağlasa da uzun vadeli mutluluğu garantilemez.

Alışverişin Duygusal Doyum ve Mutlulukla İlişkisi

Black Friday gibi indirim etkinlikleri, alışverişin duygusal doyum ve mutluluk üzerindeki etkisini artırabilir. İnsanlar indirimli ürünleri satın almanın getirdiği duygu dolu bir memnuniyet hissi yaşayabilirler. Ancak, bu duygusal tatmin genellikle geçici olabilir. Anlık mutluluk, zamanla solabilir ve daha sonra alıcı satın aldıkları ürünlerin gerçek değeri üzerine düşünmeye başlayabilir.

Satın Alma Sonrası Yaşanan Duygusal Değişimler

Alışverişin ardından, bazı insanlar "satın alma sonrası pişmanlık" yaşayabilir. Bu durum, alışveriş sırasında duygusal bir tepki olarak değil, satın alındıktan sonra gerçekleşebilir. Kişiler, gereksiz alışverişler veya anlık hevesler sonucu yapılan satın almaların ardından pişmanlık duyabilirler. Bu durum, alışverişin ardından ortaya çıkan duygusal değişimlerin bir yansıması olabilir.

Tüketim Toplumunun Sürdürülebilirliğe Etkisi Nedir?

Tüketim çılgınlığı, çevresel ve sosyal etkileriyle birlikte büyük bir toplumsal mesele haline gelmiştir. Bu durumun etkilerini şu şekilde inceleyebiliriz:

• Black Friday gibi büyük alışveriş etkinlikleri, aşırı tüketim ve talep artışıyla doğrudan ilişkilendirilebilir. Bu durum kaynakların aşırı kullanımına, atık üretimine ve karbon ayak izinin artmasına yol açabilir. 
• Ayrıca, büyük indirimlerle birlikte üreticilerin ve tüketicilerin daha fazla talep karşılamak için daha hızlı ve düşük kaliteli üretim yapmaları, atık sorununu derinleştirebilir.
• Sosyal olarak, tüketim odaklı bir kültür, insanların mutluluğunu ve değerini sadece sahip oldukları şeylerle ölçmeye yönlendirebilir. 
• Bu durum, bireylerin kimliklerini ve mutluluklarını tüketimle ilişkilendirmelerine yol açabilir, bu da ekonomik olarak sürdürülebilir olmayan alışkanlıkların pekişmesine neden olabilir.
• Black Friday gibi büyük alışveriş etkinlikleri, genellikle plansız ve aşırı tüketimi teşvik eder. 
• Ancak, bazı tüketiciler sürdürülebilir tüketim alışkanlıklarını benimsemeye yönelirler. Bu, daha az tüketim, kaliteli ve uzun ömürlü ürünlerin tercih edilmesi, geri dönüşüm ve yeniden kullanım gibi pratikleri içerir.
• Black Friday'in etkisi altında, bazıları sürdürülebilir alışveriş kararları alabilir. 
• Örneğin, daha az tüketmeyi, yerel ürünleri tercih etmeyi veya daha önceden düşünülmüş ve ihtiyaç duyulan ürünleri indirimlerle satın almayı tercih edebilirler. Bu, alışveriş çılgınlığına kapılmadan önce düşünülmüş ve bilinçli tüketim kararlarını teşvik edebilir.

 

Black Friday, alışveriş tutkusunu ve tüketim çılgınlığını zirveye çıkarırken, aynı zamanda insanların karar alma süreçlerini ve duygusal tepkilerini etkiler. Ancak, bu büyük alışveriş günü sadece indirimlerle ilgili değildir; tüketici davranışları ve alışkanlıkları üzerinde de derin bir iz bırakabilir. Bilinçli alışveriş, önceden planlama ve sürdürülebilir tüketim alışkanlıkları, bu alanda dengeyi sağlayabilir.

Black Friday gibi büyük alışveriş etkinliklerini daha bilinçli ve sürdürülebilir bir şekilde geçirmek mümkün! Daha dengeli bir tüketim kültürünün temellerini atmanız için Speaker Agency Müşteri & Tüketici Trendleri Konuşmacıları sizinle iş birliği yapmak için bekliyor. Unutmayalım ki, alışveriş sadece ürünleri temsil etmez; bir düşünce tarzını da temsil etmektedir.

Müşteri & Tüketici Trendleri Konuşmacıları arasında Bekir Ağırdır, Serdar Turan, Zehra Elif Taş ve Özlem Güsar yer alır.