Finansal Okuryazarlık Nedir ve Nasıl Öğrenilir?

Yeni şeyler öğrenmek için hiçbir zaman geç değildir, ancak değişim için bir an önce başlamakta fayda var. Para dünyasında bilgiye uzanan yol elbette eğitimle başlar.

Finansal okuryazarlığı belli bir seviyeye çıkartmak, kişilerin yanlış finansal kararlar vermekten uzaklaşmasına, finansal açıdan kendilerine yetebilmelerine ve istikrarlı bir para politikalarına ulaşmalarına yardımcı olur. Finansal okuryazarlığın bireye kattığı temel unsurlar arasında; bütçe oluşturma yöntemi, harcama takibi, borç ödeme takibi ve emeklilik yatırımları yer alır. 

Temel finansal kavramları anlamak, insanların finansal sistemde nasıl gezineceğini bilmelerini sağlar. Uygun finansal okuryazarlık eğitimi almış kişiler, bu eğitimi almayanlara göre daha iyi finansal kararlar verir ve parayı daha iyi yönetir.

Kendinizi finansal alanda geliştirmek aynı zamanda paranın mantığını anlamanızı, bireysel finansal hedefler belirlemenizi ve bu konuda adımlar atmanızı, etik dışı finansal kazançların farkına varmanızı ve hayatın karşınıza çıkardığı finansal sıkıntıları yönetmenizi sağlar.

Ayrıca herkes borç alırken veya para yatırırken içerdiği riskleri anlayabilmelidir. Finansal okuryazarlık, bireylerin geleceği planlamalarına, paralarıyla ne yapacakları konusunda daha iyi kararlar vermelerine ve ihtiyaçlarını karşılayacak şekilde sermaye piyasalarına yatırım yapmalarına yardımcı olabilir.

Finansal okuryazarlık ayrıca bireyleri aşırı borçlanma, aşırı risk alma, dolandırıcılık veya siber risklerden de korur. 

Finansal Okuryazarlık Neden Önemlidir?

Finansal okuryazarlık önemlidir, çünkü insanlara gerçek dünyadaki finansal kararlarını bildirmek için temel finansal kavramların anlaşılmasını sağlar. İnsanlar ellerindeki bu bilgiyle paralarını daha iyi yönetebilir, sağlıklı kararlar verebilir ve zamanla finansal refaha yol açabilecek sağlıklı harcama ve bütçeleme alışkanlıkları edinebilirler.

Finansal Okuryazarlığın Faydaları

Finansal okuryazarlığın temel faydası, akıllı finansal kararlar almamızı sağlamasıdır. Bütçeleme, tasarruf, borçlanma ve yatırım gibi parayı etkili bir şekilde yönetmek için ihtiyaç duyduğumuz bilgi ve becerileri sağlar. Bu, finansal hedeflerimize ulaşmak ve finansal istikrarı sağlamak için daha donanımlı olduğumuz anlamına gelir.

Finansal okuryazarlığın belirli faydaları, bir kişinin koşullarına bağlı olarak farklılık gösterecektir, ancak finansal okuryazarlığın yardımcı olabileceği bazı yaygın durumlar şunları içerir:

• Emeklilik için tasarruf
• Bir ev satın almak
• Sigorta seçimi
• Giderleri azaltmak
• Yatırım
• Borç yönetimi
• Kredi kartlarını kullanımı

Finansal Okuryazarlığın Temel Bileşenleri

Finansal okuryazarlık, bireyin para ve borcun etkin yönetimi hakkında bilgi edinmesini sağlayan çeşitli finansal bileşenler ve becerilerden oluşur.

Aşağıda finansal okuryazarlığın öğrenilmesi gereken temel bileşenlerine detaylı bir şekilde yer verdik.

1. Bütçeleme

Bir bütçeyi belirleyen paranın üç ana kullanımı vardır: harcama, yatırım ve tasarruf. Bütçelemede doğru dengeyi oluşturmak, bireylerin gelirlerini daha iyi dağıtmalarını sağlayarak finansal güvenlik ve refah ile sonuçlanır.

Genel olarak, bir bütçe, tasarruf ve faydalı yatırımlar için kenara para ayrılırken, mevcut tüm borçları kapatacak şekilde oluşturulmalıdır.

2. Yatırım

Finansal okuryazar olmak için, bir kişinin yatırımla ilgili temel bileşenleri öğrenmesi gerekir. Uygun yatırımları sağlamak için öğrenilmesi gereken bileşenlerden bazıları faiz oranları, fiyat seviyeleri, çeşitlendirme, risk azaltma ve endekslerdir.

Önemli yatırım bileşenleri hakkında bilgi edinmek, bireylerin artan gelir akışıyla sonuçlanabilecek daha akıllı finansal kararlar almalarına olanak tanır.

3. Borçlanma

Çoğu durumda, hemen hemen her bireyin hayatının bir noktasında borç para alması gerekir. Borçlanmanın etkin bir şekilde yapılmasını sağlamak için faiz oranları, bileşik faiz, paranın zaman değeri, ödeme süreleri ve kredi yapısının anlaşılması çok önemlidir.

Yukarıdaki kriterler yeterince anlaşılırsa, bireyin finansal okuryazarlığı artacak, bu da pratik borçlanma yönergeleri sağlayacak ve uzun vadeli finansal stresi azaltacaktır.

4. Vergilendirme

Farklı vergilendirme biçimleri ve bunların bireyin net gelirini nasıl etkilediği hakkında bilgi edinmek, finansal okuryazarlık elde etmek için çok önemlidir. İstihdam, yatırım, kiralama ve miras gibi her gelir kaynağı farklı şekilde vergilendirilir.

Farklı gelir vergisi oranlarının bilinmesi, ekonomik istikrara izin verir ve gelir yönetimi yoluyla finansal performansı artırır.

5. Kişisel Finansal Yönetim

En önemli kriter olan kişisel finansal yönetim, yukarıda sıralanan tüm bileşenlerin tam bir karışımını içerir.

Finansal güvenlik, borçlanmayı ve borcu azaltırken yatırımları ve tasarrufları sağlamlaştırmak ve artırmak için yukarıdaki finansal bileşenlerin karışımı dengelenerek sağlanır.

Yukarıda tartışılan finansal bileşenler hakkında derinlemesine bilgi sahibi olmak, bireyin finansal okuryazarlığında bir artışı garanti eder.

Finansal Okuryazar mısınız?

Kendinizi finansal okuryazarlar arasına dahil edip etmeyeceğinize karar vermenize yardımcı olması için aşağıdaki soruları düşünün ve kendinize dürüst cevaplar verin

• Tüm temel giderlerinizi, faturalarınızı ve borçlarınızı içeren bir aylık bütçeyi nasıl oluşturacağınızı biliyor musunuz?
• Şu anda borçsuz musunuz? Yoksa borçlarınızı azaltmak için aktif adımlar mı atıyorsunuz?
• Üç ila altı aylık bir süre boyunca yaşam giderlerinizi karşılamak için ne kadar para harcadığınızı biliyor musunuz?
• İşten çıkma veya ani gelişen bir yaşamsal zorlukta borç almak zorunda kalmadan atlatmanıza yardımcı olacak bir acil durum fonunuz var mı?
• Bileşik faizin yatırılan paranın zaman içinde büyümesine nasıl izin verdiğine dair bir anlayışınız var mı?

Mali durumunuzu ve yatırımlarınızı korumak için gerekli olan çeşitli sigorta türlerini biliyor musunuz?

Bu sorulara verdiğiniz cevaplara göre kendi finansal okuryazarlığınız açısından nerede durduğunuzu oldukça iyi anladınız. Belki öğrenecek çok şeyiniz var, ancak finansal okuryazarlığı artırmanın tüm aileleri, toplulukları ve hatta ulusu dönüştürebileceğini bilmek cesaret verici olabilir.

Kişisel finansa ilgiyi artırmak, şu anda Avustralya, Kanada, Japonya, Amerika Birleşik Devletleri ve Birleşik Krallık gibi ülkelerde devlet tarafından yürütülen programların odak noktasıdır.

Türkiye’de ise son yıllarda finansal okuryazarlığın gelişmesi ve yayılması adına çeşitli atılımlar yapılmaktadır. Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası’nın ülkemizde finansal okuryazarlık oranının artırılması için 2017 yılında ‘Herkes İçin Ekonomi’ sloganıyla başlattığı finansal okuryazarlık ve ekonomi eğitimi çalışmaları bu atılımın bir parçasıdır.

Öte yandan Boğaziçi Üniversitesi’nin her yıl yayınladığı Finansal Okuryazarlık ve Erişim Endeksi Raporu’nun ilk yılında Türkiye’nin finansal okuryazarlık oranı %20’nin altında gözükürken, son yapılan araştırmada bu oranın 60,8`e ulaştığına işaret ediyor.

Nasıl Finansal Okuryazar Olunur?

Birçoğumuz düzenli bir gelir elde ediyoruz ve bu gelir doğrultusunda harcamalar yapıyoruz. Fakat kaçımız doğru bir şekilde finansal yönetim yapıyor ve kaynaklarımızı doğru kullanıyoruz. 

Finansal okuryazarlık yalnızca geliri finanse etmek anlamına gelmez. Geliri finanse etmenin yanında, bütçenin de iyi yönetilmesini sağlar. Bu yönetim ise  hem birikime hem de yatırıma giden kapıları aralamanızı sağlar. 

Finansal okuryazar olabilmek için aşağıdaki 4 temel adımı uygulamanız hayatınızda fark yaratacaktır. 

1.Gelir-gider tablosu oluşturun.

2.Birikim yapın.

3.Birikimleri yatırıma çevirin. 

4.Finans ve ekonomi hakkında temel bilgilere sahip olun.